جرگه عنعنه يي و مشروعيت نمادين كرزي
٢ قوس (آذر) ١٣٩٠
پس از كش و قوس هاي فراوان و مخالفت هاي جدي مخالفان سياسي حامد كرزي در رابطه به برگزاري جرگه عنعنوي، سر انجام وي موفق شد تا بيش از 2000 تن را از سراسر افغانستان دور هم جمع نموده و جرگه عنعنوي را برگزار كرد.
هرچند پيش از برگزاري جرگه، برخي از نهاد هاي سياسي، فعالان جامعه مدني و اعضاي مجلس راه اندازي اين جرگه را غير قانوني و در مخالفت جدي با قانون اساسي كشور، پارادوكس سنت قبيلوي با مدرنيته و به مثابه ابزار قدرت برای توجیه سیاست‌های رسمی عنوان نموده، مدعي بودند كه در موجوديت مجلس نماينده گان که به حیث یک نهادی كه در قانون اساسی افغانستان به رسمیت شناخته شده است، فراخوانی جرگه عنعنوی جز تحت الشعاع قرار دادن و در انزوا کشاندن این نهاد قانونی پيام ديگري نمي تواند داشته باشد؛ بنأ هرگونه تصمیم برآمده از برگزاری این جرگه که بعضی از آن به عنوان جرگه مشورتی یاد می‌کنند، از لحاظ حقوقی فاقد ارزش بوده و نمی‌تواند مبنای یک پروتوکل یا معاهده یا پیمان نامه عادی قرار گیرد چه رسد به پیمان راهبردي بین دو کشور (افغانستان و امريكا) در گرو آن قرار دارد.
باورمندي آگاهان امور بيشتر بر اين است كه برگزاري اين جرگه جهت مشوره گيري در مورد پيمان راهبردي با امريكا بحث جدا گانه بود، اما آنچه در مخالفت جدي با روند كنوني قرار دارد اين است كه ، راه اندازي جرگه آن هم در موجوديت مجلس در تقابل نظام هاي است كه به اساس دموكراسي شكل گرفته اند از اين مي توان اين اقدام حكومت را گردش پرخاش گرانه میان هواداران مدرنیته و پاسداران عنعنات کهن و زنگ زده ای قبیلوی بدوی كه به عقب برمي گردند تلقي كرد.
با اين حال ديده شد كه بيشتراعضاي مجلس نسبت به ديگر كساني كه مخالف جدي برگزاري جرگه عنعنوي بودند، برخلاف انتظار در جرگه اشتراك كردند. كه حامد كرزي توانست با برگزاري اين جرگه در برابر مخالفان و رقباي سياسي اش احساس پيروزي كند.
از سويي هم بيشتر آگاهان امور مدعي اند كه گزينش افراد و چهره هاي كه در اين جرگه از ولايات اشتراك داشتند از سوي كمسيون برگزاري جرگه عنعنوي به گونه‌ی بوده است که به هیچ وجه نمی توانند، حتا نماینده گي از اقلیت هاي نسبی مردم داشته باشند، زیرا باور ها بيشتر براين است كه كه گزينش افراد به اين جرگه بيشتر به اساس رابطه هاي صورت گرفته است كه با مراکز قدرت (حكومت) در ارتباط بوده اند و مورد اطمينان حامدكرزي و تيم وي قرار داشته باشند، زيرا كمسيون برگزاري جرگه از ماه ها به اين در مشوره با رياست جمهوري كار هاي شان را آغاز نموده بودند از اين رو گزينش افراد كه به ظاهر از مردم نماينده گي كنند در تباني به مشوره هاي اطرافيان آقاي كرزي صورت گرفته است تا در برگزاري جرگه مشكلات براي حامد كرزي به وجود نيايد، از رو گمان مي رود بيشتر اشتراك كننده گان جرگه حرف برای گفتن و تحلیل و تعريف درستی از مفاد این پیمان نداشته اند، و يا هم اگر داشته اند به دليل ملاحظات سیاسی و وابستگی به مراکز قدرت لب به خاموشي زدند. به استثنایی آن عده ي اندک كه حرف ممكن ملاحظاتي در قبال پيملان راهبردي با امريكا براي گفتن داشتند، اما در جمع بيشتر از 2000هزار اشتراك كننده در اقليت قرار گرفتند.
تاكيد حامدكرزي در اين جرگه براي اشتراك كننده گان بيشتر روي دو موضوع بود، نخست اين كه بايد روي پيمان راهبردي با امريكا بحث صورت گيرد و سپس هم مسأله مذاكره با شورشيان طالب كه ديگر چندان قصه خواندني در محافل سياسي و رسانه هاي كشور ندارد، بايد مورد گفتگو قرار گيرد، اما تشبيه كردن مردم افغانستان به (شير) از سوي كرزي را مي توان به مفهوم احساساتي ساختن آناني تلقي كرد كه از گذشته هاي دور شجاعت و غيرت افغاني را همواره با اين چنين قلب گرفتن ها مايه افتخار مي دانستند.
كرزي در اين جمله تواند احساسات بيشتر اشتراك كننده گان را بر انگيزد و حرف مراد دل آنان را بگويد كه گمان مي رود با يك جمله توانست مراد خويش را حاصل كند.
باشنده گان افغانستان به خصوص آناني منش اربابي دارند با آن افتخار مي كنند، از اين رو حامد كرزي نيز افغان ها را به شير تشبه كرد، اما بيان اين واژه از زبان رييس جمهور يك كشور پيامد چند بعدي مي تواند داشته باشد و از اين رو در نخستين لحظات با واكنش هاي ضد و نقيص در رسانه ها و محافل سياسي كشور روبرو شد.
اما مساله مذاكره با شورشيان طالب؛ ماهیت صلح و مذاكره با شورشيان كه حدود 5 سال است از سوي حامدكرزي همواره مطرح مي شود، تا كنون بي نتيجه بوده است، زيرا حكومت افغانستان با راه اندازي چندين جرگه در خصوص اين مساله ره به جاي نبرد و طرح مشخصي كه بتواند روند صلح را مشروعيت ببخشد از سوي حكومت تا كنون ارايه نشده است، بنا بر اين آگاهان امور سياسي و بيشتر مردم افغانستان نسبت به اين روند از سوي حكومت بي باور شده و آن را يك بازي سياسي بي نتيجه تلقي مي كنند.
تجربه نشان داد است كه پدیده ي به نام (طالب) آشتي پذير نيست، زيرا اين گروه از خود طرح مشخص ندارند كه به اساس آن با حكومت افغانستان مخالت كنند، بنأ شورشيان طالب را نمي توان چيزي بيشتر از ابزار در دست سازمان استخبارات پاكستان دانست، پس براي مذاكره كه بتواند نتيجه در پي داشته باشد، بايد از راه هاي ديپلوماسي با دولت پاكستان مذاكره شود، زيرا پديده طالب را نمی توان از پاليسی استراتیژیک پاکستان جدا تلقي كرد. از اين رو گفتگو در خصوص اين مسآله در جرگه عنعنوي مانند گذشته ها نتيجه ي در پي نخواهد داشت.
حامدكرزي در روز آخر جرگه از زبان اشتراك كننده گان در حضور رسانه سند گرفت و به تكرار از آنان پرسيد: " آنچه در قطعه نامه 76 ماده ي ذكر شده است با آن موافقت داريد؟
برخي ها اين تكتيك حامدكرزي را نوعي سياست محافظه كارانه وي عنوان نموده مدعي اند كه ممكن است در آينده مشكلات در راستايي توافقات كه با امريكا به اساس اين قطعنامه امضا مي شود صورت گيرد، بنأ كرزي با پرسش اين مساله از اشتراك كننده گان جرگه مسووليت مشكلات آينده از سر خود رد كرده همه سياه و سفيدي ها را به دوش جرگه عنعنوي مي خواهد بي اندازد.
امتياز دهي به امريكا؛ هرچند گمان نمي رود كه به جز از تعداد اندك كه منافع شان را در خطر مي بينند، ديگر شهروندان افغانستان در شرايط كنوني با امضا پيمان راهبردي با امريكا مخالفت داشته باشند، اما نشست بن دوم كه قرار است به زودي برگزار شود، يكي از طرف هاي كه جامعه جهاني به خصوص امريكا ممكن است با آن تصفيه حساب كند حكومت حامدكرزي است، از اين رو برگزاري جرگه عنعنوي از سوي كرزي را مي توان پاسخ به جامعه جهاني و امريكا تلقي كرد، زيرا كرزي با برگزاري اين جرگه از يك سو خواسته براي غربي ها نشان دهد كه هنوزهم از پشتي باني و حمايت مردم افغانستان برخوردار است. و از سوي ديگر برخي ها برگزاري جرگه عنعنوي و توافق كلي اشتراك كننده گان جرگه بر سر طرح حكومت جهت امضأ پيمان را بردي با امريكا را امتياز دهي كرزي به امريكايي ها عنوان نموده به اين نظر اند كه كرزي خواسته است تا در بن دوم با اين امتياز به امريكايي ها در نشست بن دوم خود را تبريهء كند.
ديدگاه امريكا به قطعه نامه جرگه؛ يك روز پس از جرگه عنعنوي سفارت امريكا در كابل اعلام نمود كه از فيصله هاي اين جرگه پيرامون امضاپيمان را بردي با امريكا حمايت مي كند.
رايان كراكر سفير امريكا در كابل گفته است، نتايج فيصله هاي جرگه عنعنوي براي آنان قابل قبول است و ايالات متحده با قطعنامه 76 ماده ي اين جرگه موافق است ، اما به باور برخي از آگاهان امور اظهارات سفير امريكا نمي تواند ديدگاه كلي كاخ سفيد نسبت به قطعنامه ي كه از سوي اعضاي جرگه صادر شد را باز گو كند . زيرا ممكن است دولت امريكا پس از بررسي نتايج جرگه ديدگاه مشخصي در خصوصي اين موضوع داشته باشد.
حذف عدد 39 از كميته هاي جرگه؛ در نخستين روز تشكيل كميته ها در جرگه عنعنوي عدد 39 به دليلي كه از گذشته ها در ميان عامه مردم به عنوان "بي ناموسي" تلقي مي شد حذف گرديد و كميته 39 در جرگه به 41 تبديل شد.
بنا به اظهارات تنظيم كننده گان جرگه عنعنوي در روز دوم كه بحث هاي اصلي آغاز شده بود، به خاطری عدد 39 در كميته 39 ام با مشکل جدي مواجه شده بودند.
حساسيت از عدد 39 در ميان مردم عامه پيش از اين باعث يكسري مشكلات گرديده بود، اما مشروعيت بخشيدن به خرافات از سوي كساني كه به نماينده گي از مردم افغانستان گرد هم جمع شده بودند، با واكنش هاي تند رسانه ها و فعالان جامعه مدني روبرو گرديد.
برخي از آگاهان امور مي گويند؛ جرگه عنعنوی كه جهت بررسی دو موضوع سرنوشت ساز، پيمان راهبردي با امریکا و مذاكره با شورشيان طالب برگزار شده بود، بنأ در چنین شرایطی مردم افغانستان از شرکت کنندگان اين جرگه انتظارات بیشتری دارند تا این که آنان روی تشکیل کمیته ای با عدد 39 و مسايل كوچه بازاري را كه بيشتر خرافات است و مبناي مشروع ندارد مخالفت كنند و آن را مشروعيت بخشند، بنأ اين گئنه برخورد از آدرس جرگه عنعنوي بسيار مضحك است.
به دیگران بفرستید
دیدگاه ها در بارۀ این نوشته
جاوید روستاپور